علیت از دو زاویه معرفت­شناختی و وجود­شناختی قابل تأمل است. بحث در حوزه ی معرفت­ شناختی شامل کیفیت آشنایی انسان با علیت، بداهت علیت، ادله علیت، نقش حس در پیدایش علیت، ارتباط تجربه و علیت، شناخت ضرورت بین علت و معلول و غیره است. ابن سینا سهم فراوانی در توضیح و رفع شبهات حوزه معرفت ­شناختی علیت داشته است. وی با ارائه دو تبیین فلسفی و روان­شناختی، بسیاری از رخنه­ های معرفتی علیت را مرتفع ساخته است....

علیت از دو زاویه معرفت­شناختی و وجود­شناختی قابل تأمل است. بحث در حوزه‌ی معرفت­ شناختی شامل کیفیت آشنایی انسان با علیت، بداهت علیت، ادله علیت، نقش حس در پیدایش علیت، ارتباط تجربه و علیت، شناخت ضرورت بین علت و معلول و غیره است. ابن‌سینا سهم فراوانی در توضیح و رفع شبهات حوزه معرفت ­شناختی علیت داشته است. وی با ارائه دو تبیین فلسفی و روان­شناختی، بسیاری از رخنه­ های معرفتی علیت را مرتفع ساخته است....

با توجه به این که مسأله شناخت از پیچیده ترین مسائل معرفت انسانی است و گره های نگشوده در این زمینه وجود داشته و اذهان بشری دچار آشفتگی شده است ، لذا به این سبب اندیشمندان بزرگی به آن پرداخته و دیدگاه های گوناگونی ارائه کرده اند . از این میان دو فیلسوف بزرگ ، دیوید هیوم و علامه طباطبایی ، به کاوش در مبانی شناخت آدمی اهتمام ورزیده اند و دیدگاه های متعارضی عرضه کرده اند ، که مهم ترین آن ها در باب...

اصل علیت یکی از اصول فلسفی مهمی است که نه‌تنها در اشیا و پدیده‌های طبیعی، بلکه در رفتارهای انسانی و ازجمله رفتارهای بزهکارانه نیز جاری است؛ گرچه چگونگی تحلیل آن در رفتارهای انسانی، متفاوت از اشیا و پدیده‌های طبیعی است. رویکرد علت‌شناسی جنایی با توجه به مبانی معرفتی خود، توانایی این تحلیل را نداشته است. این مقاله به نقد و بررسی علت‌شناسی جنایی بر اساس حکمت اسلامی پرداخته و مهم‌ترین نقاط ضعف این ...

چکیده مسأله رابطه انسان و خدا، مسئله ای بسیار قدیمی است، چون انسان فطرتاً رو به سوی بالا دارد. علاوه بر آن، در بسیاری از علوم از جمله فلسفه نیز قابل طرح است. در علم فلسفه میتوان این مسئله را در دو بعد وجودی و معرفتی بررسی کرد. در بررسی بعد وجودی رابطه انسان و خدا، از فلسفه ماقبل صدرا به دست می آید که چون اصالت با ماهیت است، علیت نیز در ماهیت مطرح می شود، از این رو خداوند به عنوان عله العلل معرف...

در اندیشه‌ی فخر رازی، از یک طرف مسأله‌ی علیت و تأثیر و تأثّر موجودات بر یکدیگر مطرح است و از طرف دیگر، قول به توحید افعالی و عمومیت علیت و فاعلیت خداوند برای همه‌ی افعال و معلول‌ها و بلکه انحصار علیت و فاعلیت به خداوند مطرح می‌شود. برخی معتقدند میان این دو قول ناسازگاری وجود دارد. مقاله‌ی حاضر با هدف ارائه‌ی تبیینی روشن‌تر از این مسأله، کوشیده تا با روش تحلیلی، این مسأله را در اندیشه‌ی ف...

در میان مسایل فلسفی، اصل علیت از اولین مسایلی است که فکر بشر را به خود مشغول کرده است. در بیان اهمیت آن، همین قدر کافی است که بدانیم این اصل، پایه و اساس هر گونه معرفتی است به طوری که بطلان یا تزلزل آن، موجب تزلزل معرفت بشری می گردد. پس از رنسانس، با دو جریان عمده عقل گرایی و تجربه گرایی در فلسفه مغرب زمین مواجهیم که تمام مسایل فلسفی از جمله علّیت را تحت الشعاع خویش قرار دادند. ما در این ت...

این پژوهش در شش فصل به بار نشسته است . در فصل اول بیان شد که از آنجاییکه : 1- زیر بنای استقلال سیاسی و اقتصادی یک جامعه، در گرو استقلال فرهنگی است 2- و بخشی از پروسه دست یابی به استقلال فرهنگی ، در گِرو تکوین علوم مورد نیاز، مخصوصا، علوم اجتماعی بومی است 3- و برای تکوین علوم اجتماعی بومی، بسترسازی معرفتی و نظری، امری لازم و ضروری است 4- و بخشی از این بسترسازی، در حیطه ی توجه، به بنیان های نظری...

مسأله‌ی علیت ذهنی این است که حالت ذهنی چگونه رفتار را ایجاد می‌کند. برای حل این مسأله، لازم است که نوعی قانون روان‌فیزیکی تدوین کنیم که اولاً چگونگی ظهور امر ذهنی از ساختار فیزیکی و ثانیاً نقش علّیِ حالت ذهنی در ایجاد رفتار را تبیین کند. این‌همانی نوعی به عنوان فیزیکالیسم تحویل‌گرا منجر به شبه پدیدارگرایی می‌شود و این‌همانی مصداقی نیز به عنوان فیزیکالیسم غیر تحویل‌گرا نتیجه‌ای جز شبه پدیدارگرایی ند...

کرون معتقد است مرجع یک اسم را فقط ارتباط علّی با آن شیء متعین نمی کند، چراکه علیت حاوی نوعی عدم تعین است که برای فرار از آن لازم است بعد شناختی، که از آن به جواز معرفتی یاد می کند، نیز در تعیین مرجع اثر گذارد. دیویدسون بیان مشابهی را در مورد نحوة تعین محتوای باور ادراکی در تز مثلث بندی خود دارد. در این تز او معتقد است فرد علاوه بر ارتباط علّی با محتوای باور ادراکی خود که شیئی خارجی است که علت آن ...